#30 Het is je accent (Nederlands)

Iets waar ik een behoorlijk zwak voor heb, zijn accentjes. Zo’n onmiskenbare tongval waardoor iemand gelijk toegankelijker wordt. Oprechter. Authentieker. De Napolitaanse ruisende S, de manier waarop de Noord-Italianen de E haast als een Nederlandse EEE uitspreken, of hoe de Romeinen met een dikke, zware tong hele klanken opeten terwijl ze ze eindeloos uitrekken. “Annnaaamo” in plaats van “Andiamo” en “Vabbbè” in plaats van “Va bene”. Maar ook hoe Gentse Vlamingen de G niet uitspreken en daardoor uit ‘Hent’ komen, Brabanders die het altijd over ‘os mam’ hebben of de onmiskenbare snik van het Amsterdams uit de Jordaan. 

Eindelijk weer ècht op pad, een fantastisch gevoel na al die weken waarin we alweer voorzichtig de deur uitgingen, maar ons hardop afvroegen of het nou wel al eigenlijk kon

Amsterdam, mijn voormalige thuisstad waar ik afgelopen week een aantal dagen verbleef. Eindelijk weer ècht op pad, een fantastisch gevoel na al die weken waarin we weliswaar alweer voorzichtig de deur uitgingen, maar ons hardop afvroegen of het nou wel al kon. Met het grootste gedeelte van mijn garderobe – inclusief mijn twee koffers – nog in Rome, moest ik op zoek naar een alternatief. Gelukkig hadden mijn ouders een tijd terug bij de Postcode Loterij zo’n handig rolkoffertje gewonnen, en zo vertrok ik – met mondmasker en al – richting de hoofdstad.  

Er ging een steek door me heen. Wat was er van Amsterdam geworden, de open en gastvrije stad waar ik meer dan vijf jaar heb gewoond en fantastische mensen heb ontmoet? 

Hier eenmaal aangekomen werd me gelijk duidelijk dat, ondanks dat de locals hun leven zonder al te veel aanpassingen voort leken te zetten, de toeristen nog massaal wegbleven. En de Amsterdammers leken hen nog niet bepaald te missen… Nog maar net gearriveerd liep ik met mijn gezellige koffertje door de binnenstad toen een mevrouw op leeftijd uit het niets een scheldkanonnade over me heen stortte. De ogenschijnlijk keurige dame wiens accent dichterbij het Gooisch lag dan het Amsterdams liep bijna paars aan van woede. Het object van haar ergernis? De wieltjes van mijn loterijkoffertje die geluid maakten op de Amsterdamse straatstenen. Er ging een steek door me heen. Wat was er van Amsterdam geworden, de open en gastvrije stad waar ik meer dan vijf jaar heb gewoond en fantastische mensen heb ontmoet? 

Nog maar net de hoek om, zag ik een mannenfiguur in een felrode hardloopoutfit voor me opdoemen die me ergens wel heel bekend voorkwam

Met het vervelende voorval nog in mijn achterhoofd, liep ik even later de grachten op, op zoek naar een restaurant (Italiaans, natuurlijk) voor een take-away pizza. Nog maar net de hoek om, zag ik een mannenfiguur in een felrode hardloopoutfit voor me opdoemen die me ergens wel heel bekend voorkwam. Het bleek mijn professor van de Universiteit van Amsterdam. Een Italiaan, slechts tien jaar ouder dan ik, die me destijds aanmoedigde nog een jaar in Rome te gaan studeren. Na een kort gesprekje liep ik verder en realiseerde ik me gelijk dat juist zijn manier van praten – dat na jaren niks veranderd was: hoogdravend, foutloos en academisch Engels maar met die hardnekkige Italiaanse klank die hij zelf waarschijnlijk zoveel mogelijk probeert af te leren – ervoor gezorgd had dat hij destijds onmiddellijk tot één van mijn favoriete professoren behoorde. 

Ik vergeet nooit meer hoe een professor haar verzocht of ze wat minder ‘geëmotioneerd’ kon praten terwijl ze gewoon een briljante presentatie neerzette met haar Zuid-Europese temperament

Daags erna ging ik met Lucas, mijn beste vriend uit Parijs, met een bootje de grachten op en nog elke keer glimlach ik in mezelf als hij de klemtoon weer eens nèt verkeerd legt in Engelse woorden, maar er onmiddellijk mee wegkomt door de charme van zijn Franse accent. Eindelijk zag ik ook Anila weer, een hele dierbare vriendin, die haar zachte en melodieuze manier van praten na meer dan een decennium in Amsterdam gelukkig nog niet verleerd is. Toen we elkaar tien jaar geleden leerden kennen bij de studentenvereniging ontstond er gelijk een band die dieper ging, gebaseerd op een wederzijds begrip, ondanks dat we elkaar pas vijf minuten eerder hadden ontmoet. Ze was ook in het diepste zuiden van het land grootgebracht, maar als volbloed Kosovaarse met prachtig donker haar contrasteerden we aardig en noemden we onszelf gekscherend Duo Penotti. Na ons koffiemomentje samen realiseerde ik me wat een rijkdom het is om door zo’n breed scala aan accenten omringd te worden iedere dag. Mijn beste vriend in mijn eerste jaar op de universiteit was een jongen met zowel van vaders als moeders kant Surinaams bloed. Echter, zijn veelvuldige gebruik van ‘hiero’ en ‘daaro’ verraadde onmiddellijk dat hij opgegroeid was in de contreien ten noorden van Amsterdam. Dan zijn er nog mijn Roermonds-Kroatische vriendinnen die vloeiend Limburgs spreken, en Mariona, mijn beste vriendin uit Spanje die me vanaf dag één duidelijk maakte dat het Catalaans was wat ze sprak toen ik haar hoorde bellen met haar zusje, en niet Spaans. Ik vergeet nooit meer hoe een professor haar verzocht of ze wat minder ‘geëmotioneerd’ kon praten terwijl ze gewoon een briljante presentatie neerzette met haar Zuid-Europese temperament. Ik verslikte me in mijn wijn toen ik Sara, mijn beste vriendin uit Schotland, voor het eerst hoorde praten maar mis haar Glaswegian accent verschrikkelijk als ik haar alweer even niet gesproken heb. En tot slot, Julia, mijn Braziliaanse beste vriendin waar ik aan het begin van onze vriendschap Engels mee sprak en nu Italiaans, maar nooit zonder te genieten van haar opzwepende accent dat enkel terug te leiden valt naar het swingende Rio de Janeiro.

Toen ik vijf jaar geleden in Rome een acteur ontmoette, gespecialiseerd in de tientallen verschillende accenten waar de Italiaanse taal rijk aan is, hing ik onmiddellijk aan zijn lippen. Ondanks dat ik zelf nog maar een paar woorden Italiaans sprak en geen idee had van wat hij zei, vond ik de manier waarop hij het ene accent feilloos in het andere liet overlopen bijna magisch

Toen ik vijf jaar geleden in Rome een acteur ontmoette, gespecialiseerd in de tientallen verschillende accenten waar de Italiaanse taal rijk aan is, hing ik onmiddellijk aan zijn lippen. Ondanks dat ik zelf nog maar een paar woorden Italiaans sprak en geen idee had van wat hij zei, vond ik de manier waarop hij het ene accent feilloos in het andere liet overlopen bijna magisch. Ik vind het dan ook een compliment als Italianen nu tegen me zeggen dat ze horen dat ik ‘uit Rome kom’. Want als er één ding is dat de Italianen me hebben geleerd, is het dat je je accent moet koesteren, in je voordeel moet gebruiken, de geschiedenis ervan moet voelen. Dat het iets fantastisch is dat wanneer je met je Pugliese nonno praat, je Toscaanse vriend je met grote ogen aankijkt. Dat het moed vergt je eigen klankkleur te laten schijnen, zeker wanneer werkgevers of professoren je verzoeken of je alsjeblieft wat ‘normaler’ kunt praten. Uit eigen ervaring kan ik zeggen dat het je wereld zo ontzettend verrijkt als je gewoon eens met mensen gaat praten die simpelweg anders, wellicht héél anders, klinken dan jij.

De lelijke scheldwoorden van de mevrouw uit de Grachtengordel nog niet vergeten, sloeg de schrik me om het hart. Tòt ik verstond wat ze riep

Na vier heerlijke dagen liep ik afgelopen vrijdag weer met een ingepakt koffertje naar het station. Ik passeerde de markt in Amsterdam Noord, waar ik bij mijn broertje had gelogeerd, toen weer een mevrouw haar mond naar me opentrok. Wéér ging het over mijn koffer. De lelijke scheldwoorden van de mevrouw uit de Grachtengordel nog niet vergeten, sloeg de schrik me om het hart. Tòt ik verstond wat ze riep. Met een onmiskenbare Amsterdamse tongval waar André Hazes nog een puntje aan kon zuigen riep ze: “Hey wijffie, ben jij even een mazzelaar met je koffertje. Bij mij zijn ze nog niet aan de deur geweest, maar ik wil ‘m ook wel winnen! Fijne daaag, schat!”. En terwijl de geuren van gebrande noten, Marokkaanse kruiden, Spaanse churros, Turks brood en Hollandse haring allemaal tegelijk mijn neusgaten penetreerden, werd mijn geloof in de stad Amsterdam weer in één klap hersteld.