#37 Vrijdag de zeventiende (Nederlands)

Afgelopen week was het vrijdag de zeventiende, de Italiaanse equivalent van onze vrijdag de dertiende. Je begrijpt het goed inderdaad, in Italië is niet dertien, maar zeventien het gevreesde ongeluksgetal. In de toestellen van Alitalia bestaat er geen rij zeventien en in ziekenhuizen geen kamers met het nummer zeventien. Maar waarom is dit zo? 

Hoewel de meesten van ons vrijdag (ik ook toen ik nog een fulltime kantoorbaan had) – met kroketten in de kantine en happy hour om klokslag vier uur – als één van de leukste dagen van de week beschouwen, is dat in het katholieke Italië niet bepaald zo

De oorsprong ligt al bij de oude Romeinen. Het getal zeventien schreef men namelijk als XVII, wat een anagram is van VIXI. In het Latijn betekent dit ‘ik leefde’, wat vervolgens werd geïnterpreteerd als ‘ik ben nu dood’. Niet bepaald een zin die barst van het levensgeluk, zo vonden ook zij, dus beter om het getal maar zo veel mogelijk te vermijden. En dan is er nog de vrijdag. Hoewel de meesten van ons vrijdag (ik ook toen ik nog een fulltime kantoorbaan had) – met kroketten in de kantine en happy hour om klokslag vier uur – als één van de leukste dagen van de week beschouwen, is dat in het katholieke Italië niet bepaald zo. Het was namelijk op een vrijdag, Goede Vrijdag, dat Jezus aan het kruis genageld werd en daarom is deze dag niet de beste dag van de week. Trouwen op een vrijdag is in Italië, in tegenstelling tot Nederland, dan ook niet gewoonlijk. Voeg zeventien en vrijdag samen en je hebt een hele goede reden om je net als veel Italianen de hele dag niet buiten te wagen. 

Ik appte een vriendin die al precies hetzelfde had. Was het dan soms de stand van de maan? 

Natuurlijk werd ik vrijdag wakker zonder dat het tot me doordrong wat voor duivelse dag het was. En toch was er iets geks. Ik was erg onrustig en kon me nergens op focussen. Voor het eerst in dagen was het ein-de-lijk wat koeler, dus aan de hitte kon het ook niet liggen. Ik appte een vriendin die al precies hetzelfde had. Was het dan soms de stand van de maan? 

Terwijl ik in een winkel een hoed paste, deed ik verslag van mijn eigenaardige gevoel tegen de eigenaar van de winkel. Voor hem was het zo klaar als een klontje: het was vrijdag de zeventiende!

Later die dag zou ik met een kennis afspreken om foto’s te gaan schieten in het centrum van Rome. Ter inspiratie stuurde hij me wat voorbeeldfoto’s die hij in gedachten had, en op basis daarvan besloot ik dat ik een hoed nodig had, zo’n mooie grote zonnehoed. Eindelijk had ik een doel die ochtend en ik ging op pad. De straten waren uitgestorven en terwijl ik in een winkel een hoed paste, deed ik verslag van mijn eigenaardige gevoel tegen de eigenaar van de winkel. Voor hem was het zo klaar als een klontje: het was vrijdag de zeventiende! Ik zou maar beter op mijn hoede zijn de hele dag. Ik lachte, ah, de Italianen en hun bijgeloof. Echter, vorig jaar zomer in Napels heb ik mijn portie bijgeloof wel gehad en inmiddels heb ik dan ook geleerd het echt niet zomaar weg te lachen. 

Toen de lucht ook nog eens begon te betrekken, appte ik de bevriende fotograaf of hij het erg vond de fotoshoot een dag uit te stellen. De zonnehoed had ik ondertussen achteloos op mijn bed gegooid

Eenmaal thuis met mijn fotogenieke hoed, was dat onheilspellende gevoel nog niet verdwenen. Toen de lucht ook nog eens begon te betrekken, appte ik de bevriende fotograaf of hij het erg vond de fotoshoot een dag uit te stellen. De zonnehoed had ik ondertussen achteloos op mijn bed gegooid en, ondanks dat ik al behoorlijk veel wist van de Italiaanse rituelen omtrent bijgeloof, besloot ik er nog meer over op te zoeken. 

Dat laatste zal ik dan ook nooit meer doen na de geschrokken blikken van vriendinnen die ik keer op keer kreeg als ik er weer even niet bij nadacht en enthousiast mijn acqua frizzante tegen de hunne klinkte

Dat het knoeien van zout en olijfolie ongeluk brengt, was me al bekend, net als het proosten met glazen water. Dat laatste zal ik dan ook nooit meer doen na de geschrokken blikken van vriendinnen die ik keer op keer kreeg als ik er weer even niet bij nadacht en enthousiast mijn acqua frizzante tegen de hunne klinkte. Een ander grappig feitje is dat, waar wij zo snel mogelijk moeten ‘afkloppen op hout’, de Italianen haastig naar ijzer zoeken om al kloppend hun ongeluk af te wenden. Maar dat is nog lang niet alles. Zwarte katten brengen ongeluk, en zeventien november is inmiddels door de Italiaanse dierenbescherming uitgeroepen tot “Dag van de Zwarte Kat” om aandacht te vragen voor de duizenden zwarte katten die door bijgelovige Italianen gedood worden. Als kattenliefhebster breekt dit natuurlijk mijn hart en eigenlijk is deze dag, zeventien juli, voor mij persoonlijk een feestdag aangezien precies 23 jaar geleden onze kat geboren werd die maar liefst achttien jaar lang niet van mijn zijde zou wijken en als een volwaardig gezinslid op elk familiefeest de aandacht opeiste. 

Of dit bijgeloof van gelukbrengende, niezende katten in tijden van corona nog steeds geldt, werd verder niet toegelicht

Er was echter ook goed nieuws omtrent katten. Want, zo las ik, het bracht geluk om een kat te horen niezen. Wellicht is de onder katten beruchte niesziekte (ja, die bestaat echt) die onze rode kater trof toen hij nog maar heel jong was de reden geweest voor zijn verder zeer voorspoedige leventje, bedacht ik. Of dit bijgeloof van gelukbrengende, niezende katten in tijden van corona nog steeds geldt, werd verder niet toegelicht. Natuurlijk ging de lijst nog even door. In Italië halen studenten het niet in hun hoofd de toren van Pisa beklimmen, want de legende zegt dat wanneer je dit doet voor je je felbegeerde diploma hebt, je nooit van je leven zult afstuderen. Wanneer je een scherp voorwerp cadeau krijgt – bijvoorbeeld die leuke kaasplank met bijbehorende mesjes die je kreeg voor Kerst – ben je verplicht de gulle gever te prikken met het voorwerp (sorry, mam). Vind je dit toch wat gortig, is het geven van een ronde munt gelukkig ook goed om jullie relatie – die anders helaas zal stuklopen – te redden. Op oudejaarsavond draag je rood ondergoed en het reserveren voor dertien personen is dankzij Jezus zijn laatste avondmaal uit den boze. De alom gevreesde evil’s eye, een blik van afgunst, brengt ongeluk voor degene voor wie deze blik is bedoeld en je mag tijdens het schoonmaken nooit ingelijste foto’s van geliefden op je bed leggen. Het valt nog niet mee, in Italië wonen.

Maar Italië zou Italië niet zijn als er geen trucje was om ook dit ongeluk weer af te wenden

Ook de angst voor altijd alleen te blijven, blijkt diepgeworteld. Want wanneer je toevallig precies hetzelfde zegt als iemand anders op hetzelfde moment, zul je helaas nooit meer trouwen. Hetzelfde geldt als iemand per ongeluk je voeten aanraakt met een bezem of wanneer je als vrijgezel op de hoek van de tafel zit. Maar Italië zou Italië niet zijn als er geen trucje was om ook dit ongeluk weer af te wenden en het snel aanraken van je neus is gelukkig voldoende om die wedding bells weer veilig te stellen. 

Ik heb inmiddels al zoveel lupo-berichtjes gestuurd en ontvangen dat ik er niet eens meer bij stilsta hoe merkwaardig het eigenlijk is om iemand in de mond van een wolf te wensen

Wanneer ik vrienden hier een succes-appje stuur voor een examen of belangrijk gesprek, typ ik “in bocca al lupo”, dat letterlijk “in de mond van de wolf” betekent. Iemand letterlijk succes wensen zal namelijk tot gevolg hebben dat het succes uitblijft. De ander mag je welgemeende succeswensen dan weer niet beantwoorden met “grazie”, maar met “crepi il lupo”, oftewel, “dat de wolf mag sterven”. Ik heb inmiddels al zoveel lupo-berichtjes gestuurd en ontvangen dat ik er niet eens meer bij stilsta hoe merkwaardig het eigenlijk is om iemand in de mond van een wolf te wensen. 

Onmiddellijk gleed mijn blik van mijn laptop naar mijn nieuwe zonnehoed die nog steeds lag te pronken op mijn queen size bed. Oh God

De lijst met Italiaans bijgeloof was werkelijk eindeloos en na een half uur onderzoek doen, had ik mijn portie wel gehad. Toen bleef mijn oog even hangen op een ander puntje dat absoluut serieus genomen moest worden, volgens de website. En dat is dat je nooit of te nimmer een hoed op een bed mag leggen. Een bijgeloof dat stamt uit de tijd dat priesters langskwamen bij ernstig zieken en hun hoed afnamen en, je raadt het al, op het bed legden. Onmiddellijk gleed mijn blik van mijn laptop naar mijn nieuwe zonnehoed die nog steeds lag te pronken op mijn queen size bed. Oh God, ik ging even helemaal nergens meer naartoe vandaag.