Wanneer je de letters van ROMA omdraait, staat er AMOR. Liefde dus. Een verkapte boodschap die de oude Romeinen ons al wilden meegeven? In ieder geval was die eventuele boodschap niet aan dovemansoren gericht, aangezien menig Italiaan zich vandaag de dag nog steeds met ziel en zaligheid in de liefde stort. De Italiaanse mannen staan er in ieder geval om bekend gepassioneerd en met veel bravoure hun potentiële liefje te veroveren, en een beetje romantiek – waar de gemiddelde Noord-Europeaan geen kaas van gegeten heeft – schuwen deze heren niet.
Eenieder die weleens in Rome is geweest heeft het ongetwijfeld gevoeld: l’amore
Als we spreken van relaties, bestaan er ook gecompliceerde relaties. Een goed voorbeeld hiervan is de relatie tussen Italië en Frankrijk. Er zijn namelijk heel wat zaken waarin beiden proberen de koploper ter wereld te zijn en die rivaliteit wordt op dagelijkse basis uitgevochten: wijn, modehuizen, kaas, natuurschoon, de beste pasticceria, de mooiste taal, historie, maar jawel, ook de stad van de liefde. Parijs heeft natuurlijk al decennialang deze titel, maar eenieder die weleens in Rome is geweest heeft het ongetwijfeld gevoeld: l’amore. Een bepaalde – niet te definiëren – sfeer, die je zelfs niet in andere Italiaanse steden aantreft. De hand-in-hand slenterende stelletjes, de Italiaanse obers die vrouwen complimenten naroepen, en samen met je lief op een scooter door de stad scheuren met je haren in de wind. Allemaal het gevolg van wat volgens mij ontstaat door twee elementen in het bijzonder: het Romeinse licht en de Romeinse lucht. Klinkt gek? Misschien! Maar in Rome hangt de liefde letterlijk in de lucht.
Het was precies dit licht dat me het gevoel gaf weer thuis te komen toen ik terugkwam in Rome in oktober. Datgene dat ik het meest had gemist
Door het uitgestrekte karakter van Rome – verspreid over zeven heuvels – wordt muziek mijlenver gedragen. De stemmen van de straatmuzikanten die doorgaans nummers zingen die perfect mengen met het lome tempo van de stad en de prachtige klanken van cello’s en akoestische gitaren galmen tegen de eeuwenoude gebouwen op zonder dat het ooit lawaaiig wordt. De akoestiek in Rome is perfect. Terwijl ik in november met een vriend op het plein voor het Pantheon zat, wees ik hem hierop. Moet je kijken hoeveel mensen er op dit plein zijn, maar is het rumoerig? Totaal niet. En dan is er het licht. Door die unieke ligging van Rome in de heuvels gebeurt er iedere zonsondergang iets magisch. Het licht weerkaatst vanuit eindeloos veel verschillende invalshoeken op de honderden pleinen, marmeren fonteinen en terracotta gebouwen waardoor de hele stad in een roze, romantische gloed wordt gehuld. Het was precies dit licht dat me het gevoel gaf weer thuis te komen toen ik terugkwam in Rome in oktober. Datgene dat ik het meest had gemist. Niet de verrukkelijke pasta, goede caffè of romige gelato, maar het licht. Al wandelend door de straten van Rome, voel je de historie. Miljoenen liefdesgeschiedenissen die zich hebben afgespeeld in exact die straten die jij vandaag de dag nog steeds doorkruist.
En terwijl de carabinieri een ongetwijfeld vette proces verbaal uitschreven, kon de puber rekenen op luid gejoel en geklap van zijn publiek. Want in Rome staat de liefde altijd boven de wet
Als je hier al een tijdje woont, bestaat er helemaal geen twijfel meer. Rome is de stad van de liefde. De ’s nachts illegaal gespoten graffiti zijn doorgaans eerder liefdesverklaringen dan leuzen voor het lokale voetbalteam. De gemeentelijke schoonmaakdienst heeft er een dagtaak aan om iedere ochtend opnieuw weer de hartenkreten van de monumenten te verwijderen. Een tijd geleden was ik na zonsondergang in Villa Borghese, op het belachelijk mooie uitkijkpunt over Piazza del Popolo. Een heel romantische plek, zo bleek, want met genoegen heb ik naar de inspanningen gekeken van een puber die beneden op de straatstenen in levensgrote letters met verf kliederde “Sei piu bella delle cupole di Roma”, oftewel “Jij bent mooier dan de koepels van Rome”. Een behoorlijk compliment. Helaas voor deze arme jongen was hij niet rap genoeg. Hij was nog bezig met het verven van haar naam toen de carabinieri hem in zijn kraag vatten. Volgens omstanders, die vanboven geamuseerd hadden zitten toekijken, maakte dat het hele schouwspel alleen nog maar romantischer. Dramatischer zelfs. Want nu zou de gelukkige dame in kwestie nooit uitvinden dat het bericht aan haar gericht was. En terwijl de carabinieri een ongetwijfeld vette proces verbaal uitschreven, kon de puber rekenen op luid gejoel en geklap van zijn publiek. Want in Rome staat de liefde altijd boven de wet.
Wanneer je bij een derde bezoek nog een muntje in de fontein gooit, zul je trouwen met een Romein
Maar ook wanneer je de liefde nog niet gevonden hebt, is Rome de juiste plek om naartoe te gaan. Ongetwijfeld ken je de beelden van de hordes toeristen die een muntje over hun schouder gooien in de Trevi-fontein. Dit doen ze niet zomaar. De legende vertelt namelijk dat eenieder die een muntje werpt in waarschijnlijk de beroemdste fontein ter wereld, terug zal keren naar Rome. Is die eerste wens dan eenmaal uitgekomen, mag je bij je tweede bezoek nogmaals een muntje werpen. Dit tweede muntje zorgt ervoor dat je de liefde zult vinden in de eeuwige stad. Wanneer je bij een derde bezoek nog een muntje in de fontein gooit, zul je trouwen met een Romein.
Maar het feit dat de dag van de liefde hier in Italië San Valentino heet, deed mij vermoeden dat er wellicht een veel oudere – en heiligere – oorsprong aan het feest zit. Mijn nieuwsgierigheid was gewekt, en dus ben ik op onderzoek uitgegaan
Aanleiding voor deze verhalen over de liefde is natuurlijk het feit dat het afgelopen vrijdag Valentijnsdag was. In het nieuws las ik dat het aantal mensen dat iets aan Valentijnsdag doet, steeds verder afneemt. Vaak wordt het dan ook een tikje negatief afgedaan als een commercieel festijn dat is komen overwaaien uit Amerika. Maar het feit dat de dag van de liefde hier in Italië SAN Valentino heet, deed mij vermoeden dat er wellicht een veel oudere – en heiligere – oorsprong aan het feest zit. Mijn nieuwsgierigheid was gewekt, en dus ben ik op onderzoek uitgegaan.
Want natuurlijk zijn er altijd cynische tongen die beweren dat de Italiaanse man zou vreemdgaan bij de vleet en aan zo’n beetje iedere mooie dame een liefdesverklaring afsteekt, dus dat je je allerminst bijzonder hoeft te voelen als vrouw
Al heel gauw werd me duidelijk dat er ondanks heel veel vage verklaringen en uiteenlopende details twee mogelijke theorieën te onderscheiden zijn. En je raadt het niet, maar beiden theorieën leiden terug naar het oude Roma. De eerste theorie vertelt het verhaal van San Valentino, een priester die leefde in de derde eeuw en later heilig is verklaard. De regerend keizer in het Romeinse rijk had het alle jonge mannen verboden om te trouwen, omdat hij dacht dat ongetrouwde mannen betere soldaten zouden zijn die eerder bereid waren hun leven te geven op het slagveld. Priester Valentino was het hier niet mee eens, en in het diepste geheim trouwde hij de jonge, verliefde stelletjes toch. Toen de keizer hierachter kwam, was zijn doodvonnis getekend. Vlak voor zijn executie op 14 februari 269 verrichtte Valentino nog een wonder: hij zorgde ervoor dat de blinde dochter van zijn cipier weer kon zien en liet haar een kort briefje na. Volgens de overlevering de allereerste geschreven Valentijns-wens. De tweede verklaring bleek een stuk minder romantisch en wekte enigszins op mijn lachspieren. Deze theorie vertelt namelijk dat Valentijnsdag afstamt van een oud Romeins feest – Lupercalia genaamd – dat werd gevierd op 14 februari. Het feest begon met de rituele slachting van een hond en twee geiten, waarna er van de geitenhuid riemen gemaakt werden. Vervolgens gingen de jonge, mannelijke Romeinen poedelnaakt de straat op en al rennend sloegen ze met de riemen de hordes toegesnelde en behoorlijk enthousiaste vrouwen van zich af. Iedere vrouw die ze raakten, zou spontaan zwanger worden want veel nageslacht konden die oude Romeinen natuurlijk wel gebruiken. Juist, tot zover die alles-verslindende – ik geef mijn leven voor die ene vrouw – liefde. Omwille van het imago van de moderne Italiaanse man zullen we deze tweede theorie maar heel snel vergeten. Want natuurlijk zijn er altijd cynische tongen die beweren dat de Italiaanse man zou vreemdgaan bij de vleet en aan zo’n beetje iedere mooie dame een liefdesverklaring afsteekt, dus dat je je allerminst bijzonder hoeft te voelen als vrouw. En toegegeven, wanneer ik voor de vijfde keer in een week word uitgevraagd – of het nu door de kassamedewerker in de supermarkt is of een toevallige passant die naast me komt uitrusten op de rand van de fontein – krijg ik weleens hetzelfde vermoeden.
Voor ik het wist, kwam de verkoper met open armen op me afgesneld met een luid “Meisje uit Nederland! Je bent teruggekomen!”. Mijn mond viel open, dit bestond toch niet?
Tot afgelopen zaterdag. Ik was aan het winkelen op de Via del Corso, de grote winkelstraat die iedere dag opnieuw duizenden en duizenden bezoekers te verwerken krijgt. Achteloos ging ik een schoenwinkel binnen en terwijl ik de drempel overstapte, dacht ik vaag: ‘Hè, was dit nou die ene winkel?’ Voor ik het wist, kwam de verkoper met open armen op me afgesneld met een luid “Meisje uit Nederland! Je bent teruggekomen!”. Mijn mond viel open, dit bestond toch niet? In de zomer van 2016 (!) had ik in deze winkel een paar sandaaltjes gekocht, waarbij deze jongeman me heel vriendelijk had geassisteerd. Helaas gingen ze na een paar dagen al kapot (wellicht had ik er ook niet ’s nachts in Puglia de zee mee moeten inrennen, maar dat hoefden zij natuurlijk niet te weten), en ik ging terug naar de winkel. Dezelfde aardige verkoper ruilde ze zonder aarzeling om voor een nieuw paar en na een kort praatje voegde hij er met een grote glimlach aan toe dat hij me mee uit wilde nemen. Met zo’n zelfde grote glimlach sloeg ik zijn aanbod af en vertrok. Zonder zijn naam te weten, zonder nummers uitgewisseld te hebben. Enkel met de opmerking dat ik nog wel eens langs zou komen. En nu, meer dan drie-en-één-half jaar later, kon hij het zich niet alleen nog herinneren maar deed hij ook nog eens alsof hij al die jaren op de uitkijk had gestaan. Dus wat booswillende tongen ook mogen beweren over die Italiaanse mannen, voor mij is er geen twijfel meer mogelijk. Roma is de enige, echte stad van de liefde.