#19 Andrà tutto bene (Nederlands)

En opeens kon ik niet meer terug naar huis… Maandagavond 9 maart had ik mijn spullen weer gepakt – veel meer dan één paar schoenen en wat kleren had ik niet meegenomen voor vier dagen in Nederland – en mijn wekker om kwart over zes gezet zodat ik om half acht de trein richting het vliegveld zou halen. Rond tien uur ‘s avonds, niet lang voordat ik naar bed wilde gaan, begon mijn telefoon opeens onophoudelijk te trillen van de eindeloze stroom aan binnenkomende berichtjes. Wat was er in vredesnaam aan de hand? Maar nog voordat ik mijn scherm ontgrendelde, wist ik het eigenlijk al. Het coronavirus had in de voorgaande dagen steeds ongecontroleerder om zich heen gegrepen in Italië. Hoewel ik de alarmerende cijfers gedurende het weekend constant in de gaten had gehouden, had ik tot dat moment mijn eigen gemoed proberen te sussen. Tegen beter weten in natuurlijk. De Italiaanse regering zag geen andere oplossing meer dan een complete lock-down voor heel Italië af te kondigen die dinsdagochtend al in werking zou treden. En terwijl ik zelf nog heel sterk twijfelde wat ik nu moest doen, drukte de ene na de andere Italiaanse vriend – tot vage kennis aan toe – me op het hart niet op het vliegtuig te stappen terug naar Rome. 

Hoewel mijn verstand mij verzekert dat ik dankbaar moet zijn nu niet in Italië te verblijven, druist het compleet in tegen mijn gevoel

Inmiddels zijn we bijna een week verder. Italië is aanbeland op dag zeven van de lock-down en dat betekent dag zeven dat ik niet terug naar huis kan. En dat is bizar. Onwerkelijk. Hoewel mijn verstand mij verzekert dat ik dankbaar moet zijn nu niet in Italië te verblijven, druist het compleet in tegen mijn gevoel. Italië is al jaren net zoveel thuis als Nederland en ik hoef denk ik niet uit te leggen hoe moeilijk het is om van een afstand te moeten toekijken naar hoe je geliefde land compleet is lamgelegd. 

Na contact met de ambassade en nogmaals vele telefoontjes met mijn vrienden die inmiddels daadwerkelijk in lock-down zaten begon de surrealistische werkelijkheid tot me door te dringen

Dinsdag en woensdag stortte ik mij in eerste instantie volledig op hoe ik zo snel mogelijk terug in Italië zou komen. Want hoe die lock-down daadwerkelijk zou uitpakken of gehandhaafd zou worden, was maandagavond eigenlijk nog te bizar om echt te snappen. Na contact met de ambassade en nogmaals vele telefoontjes met mijn vrienden die inmiddels daadwerkelijk in lock-down zaten begon de surrealistische werkelijkheid tot me door te dringen. In Italië staan sinds vorige week dinsdag op de luchthavens, treinstations en andere plekken in de stad controleposten bemand door politieagenten en militairen die controleren waar je naartoe gaat. Hiervoor dien je een speciaal formulier in te vullen. Achten zij jouw verhaal niet legitiem, moet je omkeren en riskeer je zelfs een straf. Nu terugkeren naar Rome – als ik al een vlucht zou vinden die nog gaat – zou betekenen dat ik letterlijk niks anders zou kunnen doen dan thuis zitten, met slechts een uitstapje naar de supermarkt als hoogtepunt van de dag waar medewerkers een beperkt aantal mensen binnen laten en de rij voor de deur strikt controleren op de verplichte anderhalve meter afstand tussen personen. Ik besefte me dat ik eigenlijk al lang geen keuze meer had en woensdagavond appte ik mijn huisgenoot dan ook dat ik voorlopig in Nederland zou blijven. 

Nu onze vrijheid abrupt ingeperkt is, voel ik pas echt waarom het zo belangrijk is er dankbaar voor te zijn

In een aantal delen van Nederland, waaronder mijn geboorteplaats, vieren we precies deze maand 75 jaar vrijheid. Al 75 jaar lang kunnen we gaan en staan waar we willen. Dat betekent dat voor het overgrote deel van ons geldt dat dit de enige werkelijkheid is die we kennen. Ondanks dat we onze vrijheid elk jaar vieren, was het voor mij een vrij abstract begrip. Simpelweg omdat ik geen leven kende waarin die allesomvattende vrijheid niet bestond. Ik ben de tel kwijtgeraakt van het aantal keren dat ik in de afgelopen jaren van Nederland naar Italië en weer terug ben gevlogen. Niemand die zich daar ooit mee bemoeide of bepaalde dat dat niet kon. Regelmatig word ik niet eens meer om mijn paspoort gevraagd en dat vind ik doodnormaal. Nu onze vrijheid abrupt ingeperkt is, voel ik pas echt waarom het zo belangrijk is er dankbaar voor te zijn.

Een werkelijkheid die even tijd nodig had om door te dringen, maar daarna als een mokerslag aankwam

Ik denk dat ik haast eenieders gevoel beschrijf als ik zeg dat ik me meermaals per dag afvraag of dit allemaal wel echt gebeurt. Sinds een week of drie zagen we de toeristen massaal wegblijven in Rome. Al ruim voordat het virus de Romeinen had bereikt moest de toeristische sector groot alarm slaan over de economische strop die de stad boven haar hoofd hing. Waar we aanvankelijk in Rome enigszins verontwaardigd waren over de paniek zaaiende media en de daardoor wegblijvende toeristen, kan ik niet anders zeggen dan dat we inmiddels beter weten. Italië heeft haar lesje op een harde manier moeten leren. Naarmate het aantal coronabesmettingen in rap tempo toenam, begonnen steeds meer artsen, verplegers en nabestaanden van inmiddels overleden patiënten van zich te laten horen. In hartverscheurende berichten riepen ze ons op dit virus heel serieus te nemen en alsjeblieft thuis te blijven. Een werkelijkheid die even tijd nodig had om door te dringen, maar daarna als een mokerslag aankwam. De aanvankelijke zorgen over de te missen lessen op school verbleekten opeens compleet, net als het balen van sportwedstrijden die niet doorgingen en grote evenementen die werden afgelast. Alles werd van ondergeschikt belang. De hashtag ‘Italy doesn’t stop‘ veranderde in ‘Io resto a casa’ (ik blijf thuis) en een collectief oergevoel ontstond: wij gaan dit samen doen. Niemand had dit ooit meegemaakt, en niemand wist precies hoe, maar één ding stond vast. Italië gaat hier sterker uitkomen. 

Het komt niet elke dag voor dat je de wereld kunt redden door thuis in pyjama en pantoffels op de bank te blijven Netflixen

Het meest gekke aan deze situatie voor mij persoonlijk is dat ik al meer dan een week het gevoel heb in één grote déjà-vu te zijn beland. Nederland is nu waar Italië anderhalve week geleden was. Omdat ik zo nauwgezet de ontwikkelingen in Italië volgde, kostte het me de grootste moeite mijn familie en vrienden in Nederland niet compleet gek te maken met mijn voorspellingen dat de scholen hier echt wel dicht zouden gaan, net als de horeca. En dat het evenement ter gelegenheid van de bevrijding 75 jaar geleden, waar mijn vader met een heel team meer dan een half jaar werk in had gestoken, afgelast zou worden voelde ik al aankomen lang voordat het na de persconferentie donderdagmiddag definitief werd. Het alsmaar stijgende aantal besmettingen, de toegenomen druk op de ziekenhuizen waar alle scenario’s inmiddels zijn uitgewerkt, en alle door de regering afgekondigde maatregelen die steeds een stapje verder gaan, leiden nu tot een kantelpunt in de houding van mensen. Van ontkenning en denken dat het wel meevalt tot preventief en vrijwillig thuisblijven. En hoewel de kater over alle gecancelde feestjes, etentjes, theateravondjes en evenementen aanvankelijk groot zal zijn, zal er snel een gevoel volgen van kracht en verbroedering. De Italianen beginnen in steeds grotere getale mensen buiten Italië op te roepen echt thuis te blijven en of we straks in Nederland nu ook in een complete lock-down gaan of niet, ik denk dat we daar nu al met z’n allen gehoor aan moeten geven. Zoals men in Italië al zei, het komt niet elke dag voor dat je de wereld kunt redden door thuis in pyjama en pantoffels op de bank te Netflixen. 

Elke dag om twaalf uur ’s middags klinkt er nu een daverend applaus vanuit balkons en open ramen als enorme uitdrukking van dank voor alle doktoren en verpleegsters die letterlijk in de frontlinie aan het vechten zijn voor de levens van de patiënten

Maar een verschrikkelijke situatie als deze haalt juist ook het beste in de mens naar boven. Ik kan niet anders zeggen dan dat vanaf het moment dat Italië in een complete lock-down is gegaan, mijn social media feed nog nooit zo massaal gevuld is geworden met positiviteit en hartverwarmende taferelen. Wàt een veerkracht hebben de Italianen getoond. Donderdag, dag drie van de lock-down, begonnen de mensen in Siena en Napels spontaan vanuit hun balkons met elkaar te zingen, een initiatief waaraan in heel Italië massaal navolging is gegeven. Sinds vrijdag wordt iedere dag om zes uur – met een ongekende stiptheid voor Italianen – gezamenlijk het volkslied gezongen, geven de jongste muzikantjes live-concerten waar ze de hele dag op hebben gerepeteerd en slepen de wat minder muzikale Italianen hun stereo-installatie het balkon op. Van Turijn tot Palermo, iedereen doet mee. Alles om elkaar een hart onder de riem te steken en om elkaar te laten weten dat we dit samen doen. Zaterdag kwam daar nog een prachtig initiatief bij. Elke dag om twaalf uur ’s middags klinkt er nu een daverend applaus vanuit balkons en open ramen als enorme uitdrukking van dank voor alle doktoren en verplegers die letterlijk in de frontlinie aan het vechten zijn voor de levens van de patiënten. Chiara Ferragni, ‘s lands bekendste fashion blogger, wist met haar inzamelactie al meer dan vier miljoen euro op te halen voor de Italiaanse ziekenhuizen. Ook riep ze op eens stil te staan bij wat je nu moet missen, om hier diepe dankbaarheid voor te voelen en dit nooit meer van je leven als vanzelfsprekend te beschouwen. Drie kleine, maar oh zo veel zeggende, woordjes ‘Andrà tutto bene’, oftewel ‘alles komt goed’, is de boodschap van hoop geworden in deze bizarre situatie. Talloze Italiaanse balkons zijn inmiddels versierd met spandoeken waarop deze drie woorden geflankeerd door regenbogen in kinderhandschriften zijn geschilderd. Premier Conte, die de zware taak heeft Italië door deze crisis te leiden, sprak de ontroerende woorden “laten we vandaag meer afstand houden, zodat we elkaar morgen steviger kunnen omhelzen” en heeft inmiddels een heus fan-account gekregen op Instagram. In minder dan een week tijd staat de teller op 242 duizend volgers. Een fan-account voor een Italiaanse politicus dat niet enkel door Italianen met sterke politieke opvattingen gevolg wordt, leek mij tot voor kort ondenkbaar. 

Ik tel de dagen af totdat ik weer op het vliegtuig kan stappen terug naar Italië. Terug naar huis, waar men reikhalzend uitkijkt naar het moment dat deze crisis weer voorbij zal zijn. Naar de allermooiste en zoetste zomer ooit

In het allereerste stukje dat ik schreef toen ik net naar Rome was verhuisd, beschrijf ik dat ik hoop eenieder via mijn blogs te kunnen infecteren met het ongeëvenaarde talent van de Italianen om van elke dag opnieuw, hoe moeilijk de situatie soms ook is, een feestje te maken. Hoewel niemand deze situatie voor mogelijk had kunnen houden, krijgen ze het nu weer voor elkaar. Want La Dolce Vita is veel meer dan een levensstijl gevuld met goede wijn en al dente gekookte pasta. Het is een oergevoel, een instinct, dat sterker is dan elk virus. Laten we daar in de ongetwijfeld onzekere tijd die ons nu ook in Nederland te wachten staat een voorbeeld aan nemen. Ik tel de dagen af totdat ik weer op het vliegtuig kan stappen terug naar Italië. Terug naar huis, waar men reikhalzend uitkijkt naar het moment dat deze crisis weer voorbij zal zijn. Naar de allermooiste en zoetste zomer ooit.