Buona Pasquetta! Oftewel, fijne paasmaandag! In Italië spreekt men niet van een tweede paasdag zoals we die in Nederland kennen, maar wordt deze dag Pasquetta genoemd. Een heel leuk woordje, vind ik. Pasqua is het Italiaanse woord voor Pasen, dat duidt op de Paaszondag. Pasquetta (spreek uit als “paskuwetta”) is het verkleinwoord, klein Pasen. Het klinkt vrolijker, lichter en opgewekter. Precies de energie die bij deze dag past.
Maar wat nog wel de meeste indruk op mij heeft gemaakt, was het concert van Andrea Bocelli
Of je er nou waarde aan hecht of niet, Pasen zal voor iedereen anders zijn geweest dit jaar. Anders hebben gevoeld. Geen Nederlandse bloemen voor de paus. Geen duizenden mensen bij elkaar op het Sint-Pietersplein om het urbi et orbi van papa Francesco, live aan te horen. Geen grote paaslunches met de hele familie, of lekker samen op pad. Maar wat nog wel de meeste indruk op mij heeft gemaakt, was het concert van Andrea Bocelli. In een lege Duomo van Milaan, de gigantische basiliek waar je een speld kon horen vallen, gaf de zanger gisteravond een concert dat werd gelivestreamd. Maar liefst 2,5 miljoen mensen waren hier tegelijkertijd bij ‘aanwezig’ en al meer dan 24 miljoen mensen hebben het nu, nog geen 24 uur later, teruggekeken. Bocelli zong onder andere het Ave Maria, dat voor veel Italianen onlosmakelijk verbonden is aan een dierbare herinnering, zij het aan een bruiloft, een eerste communie of een andere familiegelegenheid. Daarna liep hij in een kaarsrechte lijn door het kerkpad naar buiten waar hij op het plein – de leegte ervan gewoonweg verpletterend – het Amazing Grace zong. Beelden van een uitgestorven Parijs, Londen en New York wisselden het lege Piazza del Duomo af, waar, zo viel mij op, zelfs de duiven die hier normaal met de honderden rondzwermen in geen velden of wegen te bekennen waren. Ik weet haast wel zeker dat al die 24 miljoen mensen met kippenvel op hun armen hebben zitten kijken, maar bovenal luisteren, naar Bocellis prachtige stem die met zijn muziek een boodschap van hoop leverde.
Trekken zij op Pasquetta ook massaal naar de meubelboulevards om te gaan proef-zitten op een stuk of achtendertig banken waarvan je toch al weet dat je ze nooit gaat kopen?
Maar wat doen Italianen gewoonlijk eigenlijk met Pasen? Trekken zij op Pasquetta ook massaal naar de meubelboulevards om te gaan proef-zitten op een stuk of achtendertig banken waarvan je toch al weet dat je ze nooit gaat kopen of hebben ze iets heel anders op het programma? Het verrast je vast niet dat ze de interieurwinkels inderdaad overslaan, maar verder ben ik tot de ontdekking gekomen dat het Pasen in Italië heel veel lijkt op het Pasen uit mijn jeugd.
Destijds had ik nog geen flauw idee van waar Rome ergens lag – laat staan dat ik kon bevroeden er ooit zelf te wonen – maar de logica van luidende kerkklokken die het startsein zijn voor een grote speurtocht naar chocolade-eitjes nam ik natuurlijk graag als waarheid aan
Toen ik nog heel jong was, vertelde mijn oma mij altijd dat de kerkklokken naar Rome waren vertrokken op Goede Vrijdag. Paaszondag zouden ze weer terugkeren, en wanneer ze zich weer met luid klokkengelui lieten horen, mochten we paaseitjes gaan zoeken in de tuin. Destijds had ik nog geen flauw idee van waar Rome ergens lag – laat staan dat ik kon bevroeden er ooit zelf te wonen – maar de logica van luidende kerkklokken die het startsein zijn voor een grote speurtocht naar chocolade-eitjes nam ik natuurlijk graag als waarheid aan. Ook in Italië blijven de kerkklokken een aantal dagen stil en wordt dit verhaal verteld. Echter, hoe de stilte aan Romeinse kinderen wordt verklaard (alle klokken ter wereld zijn immers in Rome?!), is me nog niet helemaal duidelijk. Ik ben het vergeten te vragen aan de twee Romeinse kinderen met wie ik dagelijks even Skype om hun Engelse spreekvaardigheid op peil te houden nu de scholen tot september gesloten blijven en de online lessen ietwat minder strak georganiseerd verlopen als in Nederland. Wel vertelden ze me in geuren en kleuren over het paaseieren zoeken ‘in opa’s en oma’s tuin’, zoals ze elk jaar traditiegetrouw doen. Nu was nonno echter met het briljante, innovatieve idee gekomen om de eieren gewoon te verstoppen, en nonno en nonna een camera op hun hoofd te zetten zodat zij vervolgens exact de richting-aanwijzingen van de kleinkinderen konden opvolgen in de zoektocht. “Vijf stappen naar links oma! Nog iets verder… Ja daar! Onder de struik!”. Nu maar hopen dat de eitjes niet gesmolten zijn tegen de tijd dat ze ze bij opa en oma kunnen gaan opeten.
Het is altijd een van de eerste dingen die mij opvalt als ik een barretje of winkeltje instap in Rome: de inmiddels uitgedroogde takjes achter het kruisje aan de muur die een serene rust uitademen in een verder vaak super chaotische omgeving
Een week voor Pasen, op Palmzondag, zie je overal in Italië mensen rondlopen met afgesneden olijfboomtakjes die door de pastoor gezegend zijn. Bij gebrek aan bloeiende olijfbomen in Nederland haalden wij altijd palmtakjes van een buxusstruikje maar het gebruik dat mijn oma ons leerden om de takjes achter het kruisje in de keuken te stoppen voor een gezegend jaar, is in Italië exact hetzelfde. Het is altijd een van de eerste dingen die mij opvalt als ik een barretje of winkeltje binnenstap in Rome: de inmiddels uitgedroogde takjes achter het kruisje aan de muur die een serene rust uitademen in een verder vaak super chaotische omgeving. Overigens stopte ik ze vier jaar geleden bij gebrek aan zo’n kruisje achter de lamp boven mijn bed, tot grote hilariteit van mijn Italiaanse huisbaas.
De Italiaanse chocolade eieren zijn vaak gigantisch aangezien er kleine cadeautjes in gedaan worden, zelfs kostbare sieraden
Op Paaszondag vindt in Italië de traditionele paaslunch, il pranzo pasquale, plaats. Eieren zijn hier onderdeel van, maar ook duif. Duif, zeg je? Sì, althans, in de vorm van de traditionele Italiaanse paascake dan: la colomba. De Italiaanse paasduif en het broodhaantje dat ik vroeger op school maakte, lijken qua vorm in ieder geval heel veel op elkaar. Verder staat er lam op het menu en zijn de Italiaanse chocolade eieren vaak gigantisch aangezien er kleine cadeautjes in gedaan worden, zelfs kostbare sieraden. Dat laatste gebruik is helaas dan nog niet tot in Nederland doorgedrongen.
Tot mijn verrassing zijn wij Nederlanders echter niet de enige die zich hier al decennialang druk om maken
Wat ook ieder jaar terugkwam bij mijn oma aan de paastafel was de discussie omtrent het weer. Want is er iets zo onvoorspelbaar als het Nederlandse weer met Pasen? Van in je winterjas met je muts op paaseieren zoeken tot het jaar daarop vrolijk de barbecue aansteken: met Pasen kan het allemaal. En neem dan dit jaar. Gisteren, op Paaszondag, zaten we met 23 graden in de volle zon buiten aan de paaslunch, terwijl we het vandaag, op Paasmaandag, met regen en 12 graden moeten stellen. Tot mijn verrassing zijn wij Nederlanders echter niet de enige die zich hier al decennialang druk om maken, want de vele Italiaanse spreekwoorden over het weer met Pasen getuigen van het feit dat de zon ook in Zuid-Europa geen garanties geeft. “Natale verde, Pasqua bianca” is zo’n veelgehoord spreekwoord en leert ons dat een groene kerst ook in Italië een witte Pasen betekent. Overigens zijn deze gezegden in een land dat zich over meer dan duizend kilometer uitstrekt natuurlijk per regio erg verschillend, maar toch domineerde er op social media eenzelfde sentiment van noord tot zuid dit weekend. Uitgebreid werd er door de Italianen een beetje lacherig hun beklag gedaan over hoe het de afgelopen jaren met Pasen – toen uitstapjes om te picknicken op stranden en in de natuur op het programma stonden – alleen maar kon regenen, terwijl het weer dit jaar prachtig is.
Het doet er niet toe of je het nou met je vrienden, je ouders of de mensen in de straat viert. Het gaat erom dàt je het viert
Maar wellicht is “Natale con i tuoi, Pasqua con chi vuoi”, nog wel het meest bekende Italiaanse paasgezegde. Het betekent letterlijk “Kerst met je ouders, Pasen met wie je wilt” en geeft precies het vrijere karakter van Pasen weer. Het doet er niet toe of je het nou met je vrienden, je ouders of de mensen in de straat viert, het gaat erom dàt je het viert. En dat geldt onverminderd in een complete lock-down situatie, al hadden we dit jaar die keuze “met wie je wilt” natuurlijk niet meer. Voor ons allemaal gold dat je het moest vieren met wie je in quarantaine zit en voor mij betekende dat dus “Kerst met de ouders, Pasen…. eh ja, dus ook met de ouders”. Toch blijft dat woordje Pasquetta iets opbeurends hebben, ook dit jaar. Misschien juist dit jaar. De lente heeft zich in volle glorie over ons uitgestort, de zwaluwen zijn afgelopen weekend weer teruggekeerd naar de tuin van mijn ouders en de cijfers van het aantal nieuwe besmettingen en doden beginnen af te zwakken. Dat Pasquetta ons die nieuwe energie mag brengen waar we met z’n allen al zo lang naar hunkeren. Die muzikale boodschap van hoop van Andrea Bocelli. De blik vooruit, op een toekomst waarin we een nieuwe werkelijkheid creëren. Evenwichtiger met onszelf en de wereld om ons heen. Buona Pasquetta a tutti!
Bella storia!!💋