#58 De Tien Kerstlunch Geboden (Nederlands)

Met zowel Nederlandse als Italiaanse nieuwsapps op mijn telefoon, was het afgelopen week een drukte van jewelste aan breaking news push notificaties. Het is overbodig de oorzaak van deze stroom aan nieuwsberichten te benoemen, want dat is ons allemaal helaas maar al te goed bekend. De strekking van de berichten was dan ook in feite: het gaat niet goed, en in Nederland nog minder goed dan in Italië. En aangezien het over tien dagen al kerstavond is, mogen we gerust spreken van een nieuwe ramp die zich weer lijkt te voltrekken.   

De Italiaanse nieuwssite La Repubblica slingerde dit bericht de wereld in op een toon alsof de bijbel er een derde testament aan had toegevoegd

Tussen deze hele reeks corona-pushberichten was er één digitale krantenkop die in het bijzonder mijn aandacht trok: “De Tien Regels voor de Kerstlunch”. De Italiaanse nieuwssite La Repubblica slingerde dit bericht de wereld in op een toon alsof de bijbel er een derde testament aan had toegevoegd. Ondanks de diepe ernst van de situatie kon ik het niet helpen een grijns te onderdrukken. Italië en haar gecompliceerde verhouding met regeltjes. Het is één van de landen met de meest geschreven èn ongeschreven regels ter wereld, en kent tegelijkertijd een bevolking die het super creatief omgaan met regels tot een ware kunst heeft verheven.

In tegenstelling tot Nederland, waar het bij velen elk jaar al vroeg tot discussies leidt wie waar aan tafel aanschuift en ook nog de agenda’s moeten worden afgestemd of het dan om een brunch, lunch, borrel of diner zal gaan, zijn de Italiaanse kersttradities in beton gegoten

Dus daar waren ze: de tien nieuwe regels voor de kerstlunch. En dan heb ik het niet over de harde regels die door de regering in de wettige DCPM (zo heet het decreet, de Italiaanse versie van de coronawet zeg maar) zijn afgekondigd en onder andere het niet-noodzakelijk reizen tussen regio’s verbiedt. Nee, dit waren de tien Gouden Geboden voor de kerstlunch. In tegenstelling tot Nederland, waar het bij velen elk jaar al vroeg tot discussies leidt wie waar aan tafel aanschuift – kerstbrunch bij zijn ouders, eerste kerstdag bij je moeder en stiefvader, tweede kerstdag bij je vader en zijn nieuwe gezin, en shit, wanneer gaan we dan naar opa? – en ook nog de agenda’s moeten worden afgestemd of het dan om een brunch, lunch, borrel of diner zal gaan, zijn de Italiaanse kersttradities in beton gegoten. In Italië vertrekt men simpelweg naar familie waar er, ook door de grotere afstanden, de hele kerst verbleven wordt. En eerlijk is eerlijk, dat is eigenlijk wel zo gezellig en ontspannen.

Op kerstavond, la Vigilia di Natale, vindt het grote diner plaats. Het klassieke, grote Italiaanse diner – waarvan buiten Italië vaak gedacht wordt dat ‘Italianen altijd zo eten’

In Italië geen “wat doen we dit jaar?” gesprekken dus. Want men doet hier wat men al generaties doet. Op kerstavond, la Vigilia di Natale, vindt het grote diner plaats. Het klassieke, grote Italiaanse diner – waarvan buiten Italië vaak gedacht wordt dat ‘Italianen altijd zo eten’ – met de aperitivo, gevolgd door een primo (pasta), gevolgd door een secondo (hoofdgerecht) met contorni (bijgerechten), en afgesloten met een dolce (dessert). Een belangrijk detail is dat er op kerstavond geen vlees wordt gegeten, dus de pasta is vaak een spaghetto alle vongole en het hoofdgerecht vis uit de oven. De volgende dag, op eerste kerstdag, vindt de Grote Lunch plaats die dezelfde uitgebreide volgorde aan gerechten kent. Echter, deze maaltijd is juist wel op vlees gebaseerd.

Op mijn vraag of er als primo dan ook een pasta carbonara – mijn absolute lievelingsgerecht – gegeten werd, keek hij me vol afschuw aan. Natuurlijk niet!

Maar wat wordt er dan precies gegeten? “Oh, dat bepaalt iedereen zelf”, was het antwoord van een Italiaanse vriend die ik ernaar vroeg. Maar op mijn vraag of er als primo dan ook een pasta carbonara – mijn absolute lievelingsgerecht – gegeten werd, keek hij me vol afschuw aan. Natuurlijk niet! Een pasta carbonara met kerst, alleen de gedachte al. Dat “iedereen bepaalt het zelf” blijkt dus niet helemaal zonder voorschriften.  Wat zei ik ook alweer over die vele ongeschreven regels? 

Tien strikte regels die paginagroot in de krant zijn gepubliceerd en met een BREAKING pushbericht onder alle Italianen met een mobiele telefoon zijn verspreid

En nu, in dit bizarre jaar 2020, komen er dus nog eens tien regels bij. Tien strikte regels die paginagroot in de krant zijn gepubliceerd en met een BREAKING pushbericht onder alle Italianen met een mobiele telefoon zijn verspreid. Het moge duidelijk zijn: niemand wil een derde golf als post-Natale cadeautje, maar daarvoor zijn ingrijpende regels nodig die, zoals het de Italianen betaamd,  uiterst gedetailleerd werden gedicteerd:

Regola uno: DISTANZA (afstand)

De minst nageleefde regel in Italië tot nu toe staat op nummer één. De stoelen moeten anderhalve meter uit elkaar, want “tijdens het praten maar vooral tijdens het lachen” (dit staat er echt) is de kans op verspreiding van het virus groter. Lachen mag dus, mits er afstand is. De gouden tip hiervoor blijkt om de stoelen als een schaakbord te positioneren en extra tafels te gebruiken. 

Regola due: ABBRACCI (knuffels)

De toon is onverbiddelijk: knuffels dienen compleet geëlimineerd te worden. Ja, zelfs bij het geven van de cadeaus waarna de Italianen elkaar gewoonlijk uit dankbaarheid om de nek vliegen. Het gaat heel raar worden maar toch geldt hier een assolutamente NO dit jaar.

Regola tre: BICCHIERI (glazen)

Als vanzelfsprekend geldt: nooit uit iemands anders glas drinken. Nee, ook niet om even te proeven of de wijn lekker is. Het goede nieuws is: de Italianen mogen de glazen wel tegen elkaar klinken voor een goede toast (een hele opluchting voor iedereen die ook maar een tikje bijgelovig is), maar dat mag dan weer absoluut niet als er al iemand uit een glas gedronken heeft. In het geval er staand gegeten wordt, bestaat er het risico dat glazen willekeurig worden neergezet. Dan dienen er naametiketten aan de glazen te worden bevestigd. Voor kinderen wordt aangeraden uit verschillende kleuren bekers te drinken.

Regola quattro: PIATTI (borden)

Die grote schalen eten op tafel waar Italiaanse diners zo bekend om staan en waarvan iedereen zo rijkelijk opschept? Met regel nummer vier zijn ze bij deze van de kersttafel verbannen. Indien het “echt onvermijdelijk” is, dient er een aparte bestekset voor gebruikt te worden die onder geen beding de borden van de gasten aanraakt.

Regola cinque: POSATE (bestek)

Ook hier geldt weer: nooit je eigen bestek gebruiken om iets op te scheppen en geen voedsel eten dat je moeder, vader, opa of nichtje al met zijn of haar bestek heeft aangeraakt. Tenzij je dit voedsel weer opwarmt tot 60 graden Celsius, dan mag het weer wel, dus haal die voedselthermometer maar alvast tevoorschijn. Wellicht een leuke tip voor een cadeautje onder de boom? 

Regola sei: AVANZI (restjes)

Een gemiddelde Italiaanse kerstlunch duurt doorgaans uren en uren. En je kent het wel: zolang dat lekkere eten voor je staat, blijf je ervan opscheppen. Echter, na een tijdje is het vanzelfsprekend afgekoeld en daar schuilt nu juist het grote gevaar. Dat heerlijke blijven-opscheppen-zolang-het-voor-je-staat is dit jaar dan ook met regel nummer zes verboden. Kan je dat aantrekkelijke restje pasta toch echt niet weerstaan? Even opwarmen tot minstens zestig graden en het is all yours. 

Regola sette: TELEFONO (telefoon)

Het is algemeen bekend dat Italianen houden van bellen. Lang en vooral heel luid bellen (help, je ziet de aerosolen al rondvliegen) met iedereen die hen dierbaar is. En dat doen ze natuurlijk – je raadt het al – vooral met kerst waarbij de telefoon aan tafel wordt doorgegeven zodat iedereen even persoonlijk de kerstwensen kan overbrengen aan ome Luigi aan de andere kant van het land. Maar dit jaar dus even niet. Is het dan toch echt “onvermijdelijk” om telefoontjes met de familie te plegen, dan moet de luidsprekerstand gebruikt worden en dient de telefoon met een zakdoek schoon gemaakt te worden.

Regola otto: CANTI DI NATALE (kerstliederen)

Ook deze hakt erin. Want bestaan er überhaupt Italiaanse families zònder lollige oom die na een vijf-uur durende lunch en veel wijn enthousiast de kerstliederen inzet? Het krantenartikel is echter onverbiddelijk: dit jaar even niet ome Giovanni (al zullen veel Italianen deze regel niet alleen dit jaar toepasbaar vinden). 

Regola nove: ASCIUGAMANI (handdoeken)

Daar had je wellicht nog niet aan gedacht hè? Maar nauwkeurig als ze zijn, zien de Italianen niks over het hoofd. Want hoe moet het nou met het gastendoekje na het toiletbezoek? Hier lijkt er goed nieuws: als men de handdoek enkel aanraakt nà het handenwassen, kan dezelfde handdoek voor alle gasten gebruikt worden. Is je het zweet echter uitgebroken na het verpesten van je hoofdgerecht? Denk eraan dat je onder geen beding de zweetdruppels van je hoofd mag vegen met het gastendoekje. 

Regola dieci: FINESTRE (ramen)

Haal die dikke, wollen kersttruien maar uit de kast, want regel nummer tien zegt dat de ramen open moeten. Is het nu echt heel erg koud?! Dat blijkt geen excuus: het raam dient ten allen tijden op z’n minst op een kiertje te staan om toevoer van verse lucht te garanderen. 

Ongetwijfeld zullen er vele Italianen zijn die ook met deze regels heel creatief omspringen, maar eigenlijk is er iets veel belangrijkers waar ik mij een beetje zorgen om maak. Want laten we alsjeblieft één ding met elkaar afspreken

Dit zijn ze dan, de tien geboden anno 2020 die Italië gedicteerd heeft gekregen met vergaande, gedetailleerde aanwijzingen. Niet stiekem je mond afvegen aan het gastendoekje dus, en je eten opnemen met de thermometer. De gemiddelde Nederlander zou dit waarschijnlijk ongelofelijk betuttelend vinden, maar de Italiaan – die niets anders gewend is dan héél véél regels – kijkt hier niet van op. Echter, met de nieuwe, aangekondigde lockdown in Nederland kan het waarschijnlijk geen kwaad deze Italiaanse regels ook in Nederland te hanteren. Ongetwijfeld zullen er vele Italianen zijn die ook met deze regels heel creatief omspringen, maar eigenlijk is er iets veel belangrijkers waar ik mij een beetje zorgen om maak. Want laten we alsjeblieft één ding met elkaar afspreken: dat we niet losjes zullen omspringen met de kerstgedachte en ons uiterste best zullen doen om niemand met kerst alleen te laten zijn. Dan maar met de stoelen in schaakbordopstelling, een naamkaartje aan je wijnglas en de hele familie op de luidspreker.

Met dank aan: La Repubblica