Je hebt het ongetwijfeld vaker gehoord: Rome is een chaotische stad, en de Romeinen zijn een chaotisch volkje. Maar wat bedoelt men daar precies mee? Want hoewel chaotisch vaak een ietwat negatieve bijsmaak heeft is het precies de chaos in Rome die op de één of andere manier ook een enorme aantrekkingskracht uitoefent op buitenlanders. Die onvoorspelbaarheid van het leven dat zowel een ontwapenend en fascinerend effect heeft. Alsof te midden van al die chaos het ware goud te vinden is. In deze blog zal ik daarom een voorbeeld geven van de meest simpele en alledaagse situatie die die chaos perfect illustreert.
Tot mijn verbazing kregen we de allereerste tafel die vrijkwam. Stonden er niet nog minstens tien gegadigden voor ons?
Op dit moment verblijft mijn goede vriendin Julia uit Milaan samen met haar vriend een paar dagen in Rome. Zaterdagmiddag hadden we voor de lunch bij Osteria da Fortunata op Piazza Campo de’ Fiori afgesproken, inmiddels welbekend bij zowel Romeinen als toeristen uit binnen-en buitenland. Er staat dan ook standaard een lange rij mensen die wachten op een tafeltje om de handgemaakte pasta te proberen. Leuk detail: de nonna – met haar witte schort om haar royale middel geknoopt – die de pasta maakt, zit midden in het restaurant aan een lange tafel het pastadeeg te kneden, terwijl het meel je om de oren stuift. Toen ik aan kwam lopen zag ik Julia al van ver enthousiast zwaaien vanuit ergens halverwege de rij. Echter, tot mijn verbazing kregen we de allereerste tafel die vrijkwam. Stonden er niet nog minstens tien gegadigden voor ons? Julia, die een paar jaar geleden samen met mij in Rome gestudeerd heeft en de Romeinse manieren dus wel gewend is, vertelde me al lachend het verhaal terwijl we binnen plaatsnamen aan de knusse houten tafel.
Op luide toon en in rap Italiaans werd aan een dertigtal mensen, waarvan de helft geen idee had wat ze zei, het bevel gegeven allemaal van plaats te wisselen
Ze waren aangekomen en aangesloten in de lange rij, precies zoals de signora van het restaurant hen had opgedragen te doen. Echter, niet veel later was de andere signora van het restaurant naar buiten gekomen om de rij te bewaken. Zij vond dat de rij de doorgang in het smalle straatje – waar luid toeterende auto’s en brommers zich natuurlijk óók een weg moesten vinden tussen het terras en de wachtende mensen – te veel hinderde. Het leek haar een beter idee de rij om te draaien. Wat nu de kop van de rij was, moest de staart worden, en vice versa. De uitvoering van dit idee bleek minder makkelijk in de praktijk. Op luide toon en in rap Italiaans werd aan een dertigtal mensen, waarvan de helft geen idee had wat ze zei, het bevel gegeven allemaal van plaats te wisselen. Onder licht protest begon de mensenmassa te bewegen. Het verbaast je vast niks dat juist door deze operatie het smalle straatje minutenlang volledig geblokkeerd werd, met nog meer getoeter tot gevolg. Bovendien, Italië zou Italië niet zijn als er hier en daar niet wat mensen probeerden voor te dringen wat vervolgens weer op een luid protest van de anderen kon rekenen. Je snapt het al: de chaos was weer eens compleet.
Met de signora van de osteria viel niet te sollen. Vanaf dat moment bepaalde zij dus zelf wel wie er als eerste een tafeltje kreeg
Maar er was één ding dat iedereen onmiddellijk begreep, of ze de taal nou spraken of niet: met de signora van de osteria viel niet te sollen. Vanaf dat moment bepaalde zij dus zelf wel wie er als eerste een tafeltje kreeg. Een beetje zoals de juf vroeger die de brave leerlingen als eerst beloonde. En terwijl Julia me dit verhaal al hoofdschuddend maar breed lachend vertelde, kon ik alleen maar denken, welkom in Rome. Het meest frappante van dit verhaal is dat ze bij de osteria allesbehalve onervaren zijn met het fenomeen van een rij. Iedere dag opnieuw staat er notabene voor zowel de lunch als het diner een lange rij, en nog steeds lijkt er geen systeem te bestaan. Niet omdat ze niet met een goed-functionerend systeem op de proppen zouden kunnen komen, maar simpelweg door die chaotische en uiterst impulsieve volksaard die op ieder ogenblik voor spontane invallen zorgt waar onmiddellijk gehoor aan moet worden gegeven.
In de gevallen dat de logica hen zelf ook ontgaat, is er altijd wel een Italiaan die de leiding neemt en de dingen naar zijn hand probeert te zetten
Het verhaal van de toch tamelijk geordende rij die door een simpel commando in een complete chaos veranderde terwijl er juist getracht werd de chaos te beperken, is Italië ten voeten uit. Het is in feite een miniatuurweergave van de samenleving. Ik geniet elke keer weer als ik toeristen vol ongeloof hun wenkbrauwen zie optrekken. Voor de gemiddelde Duitser, Amerikaan of Japanner is de Italiaanse logica vaak onbegrijpelijk, terwijl het voor de Italianen zelf volstrekt logisch is wat ze doen. En in de gevallen dat de logica hen zelf ook ontgaat, is er altijd wel een Italiaan die de leiding neemt en de dingen naar zijn hand probeert te zetten. Lukt dat niet? Dan word je getrakteerd op een uitgebreide klaagzang met wilde handgebaren over hoe niet-functioneel het systeem is. Eén ding is zeker: het is hier nooit saai, en oh, wat hou ik daarvan.
Briljant!! Heerlijk volk toch, die Italianen.